AAC to ogół metod stosowanych do wspierania komunikacji osób z trudnościami w porozumiewaniu się. Rozwijając skrót AAC rozszyfrujemy, że jest to komunikacja alternatywna i wspomagająca, umożliwiająca efektywne porozumiewanie się osobom ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi.

Wspomagająca rola AAC może być realizowana, gdy mowa występuje, lecz jest ograniczona lub zaburzona. Z kolei AAC stanowi alternatywę dla osób u których mowa nie pojawiła się lub zanikła.

Komunikację alternatywną i wspomagającą stosujemy u dzieci z afazją motoryczną, z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, upośledzeniem umysłowym, z mózgowym porażeniem dziecięcym.

Brak mowy werbalnej, brak możliwości komunikowania swoich potrzeb prowadzi do frustracji, wycofania, w niektórych sytuacjach pojawiają się zachowania agresywne. AAC daje możliwość wyrażania swoich potrzeb, myśli, opinii, nawiązywania relacji z innymi. Wspiera budowanie tożsamości osoby niemówiącej, pozwala jej stać się autonomiczną jednostką, daje niezależność i poczucie wpływu na swoje życie. Wczesne podjęcie pracy nad rozwojem umiejętności komunikacyjnych jest bardzo ważne dla ogólnego funkcjonowania dziecka.

AAC daje możliwość dostosowania systemu komunikacji do dziecka, dlatego też można wyróżnić kilka rodzajów metod, które można stosować pojedynczo lub połączyć tworząc tym samym system komunikacyjny.

Do najpowszechniejszych należą: gesty, piktogramy, System PECS, Makaton, program MÓWik. Komunikacja może odbywać się również za pomocą wzroku, poprzez ruchy gałek ocznych w kierunku preferowanej aktywności lub przy zastosowaniu przycisków Switch, które dają możliwość obsługi komputera czy też zasygnalizowania chęci wykonania danej czynności poprzez jego naciśnięcie.

Czasem proces dostosowania odpowiedniego narzędzia komunikacyjnego jest żmudny i długotrwały, jednak zawsze powinien uwzględniać potrzeby i kompetencje dziecka.

Komunikacja alternatywna nie hamuje rozwoju mowy werbalnej. Przeciwnie stosowana jest równocześnie z mową, wzmacnia komunikaty słowne, nie zastępując ich. Terapia prowadzona jest przy maksymalnym wykorzystaniu możliwości werbalnych dziecka, jednocześnie stymulując je i rozwijając mowę werbalną. AAC rozwija intencję komunikacyjną, uświadamia użytkowników, że jego potrzeby mogą zostać zrealizowane. Dziecko przekazując światu swój komunikat za pomocą gestu/obrazka/ruchu ma poczucie sprawstwa i niezależności, do której każdy z nas dąży.

Wprowadzając komunikację alternatywną należy stworzyć indywidualny kod komunikacyjny, dostosowany do kompetencji i potrzeb dziecka, wyodrębniony na podstawie dogłębnej diagnozy umiejętności komunikacyjnych dziecka. Niezwykle istotna jest relacja partnera komunikacyjnego z dzieckiem, tworzy ona pewnego rodzaju więź komunikacyjną pomiędzy uczestnikami komunikacji. Jednak należy pamiętać, że AAC daje możliwość wyrażania swoich myśli komunikowania się, nie możemy dopuścić do sytuacji w której dziecko w domu ma dostęp do swojego narzędzia komunikacji a np. w warunkach przedszkolnych/szkolnych jest tego pozbawione. Warunkiem prawidłowego rozwijania kompetencji komunikacyjnych jest posługiwanie się tym samym systemem przez wszystkie osoby mające kontakt z dzieckiem w różnych środowiskach.

Wprowadzenie komunikacji alternatywnej oraz praca nad rozwojem mowy wymaga intensywnej pracy. Dlatego turnusy terapeutyczne stanowią doskonałą opcję dla dzieci z trudnościami w komunikowaniu się. Dzięki współpracy wielospecjalistycznego zespołu dziecko ma szansę na rozwijanie i nabywanie nowych umiejętności.